Τρίτη 5 Ιανουαρίου 2010

Enrico Caruso

O Enrico (Errico) Caruso γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1873 στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Αυγούστου 1921.

Ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά μιας φτωχής οικογένειας (ορισμένοι βιογράφοι ισχυρίζονται ότι ήταν το 18ο από 20 παιδιά). Από μικρός ερμήνευε ναπολιτάνικα φολκλορικά τραγούδια και σε ηλικία εννέα χρονών ήταν μέλος χορωδίας.

Άρχισε την ουσιαστική μουσική εκπαίδευση του σε ηλικία 18 χρονών με τον Guglielmo Vergine. Τρία χρόνια αργότερα, το 1894, έκανε το ντεμπούτο του στην όπερα, στο “L’amico Francesco” του Mario Morelli, στο Teatro Νuovo της Νάπολης.

Το 1898, και μετά από δημιουργία εντυπωσιακών ρόλων, ανέλαβε να ερμηνεύσει το ρόλο του Loris στην πρεμιέρα του έργου “Fedora” του Umberto Giordano, στο Μιλάνο. Η επιτυχία του φέρνει προσκλήσεις για εμφανίσεις στη Μόσχα και Αγία Πετρούπολη και στο Μπουένος Αύρες.

Ο θρίαμβος συνεχίζεται το 1900 με το ντεμπούτο στη La Scala, πρωταγωνιστώντας στην όπερα “La Boheme”. Το 1901, όμως, αποδοκιμάζεται η εμφάνιση του στην όπερα “L’ elisir d’ amore” στη Νάπολη, και παίρνει την απόφαση να μην ξανατραγουδήσει στην πόλη αυτή-απόφαση που κράτησε ως το τέλος της ζωής του.

Η παγκόσμια αναγνώριση έρχεται το 1902, όταν τραγουδά στην όπερα “La Boheme” στο Μόντε Κάρλο και “Rigoletto” στο Covent Garden του Λονδίνου.

Στις 23 Νοεμβρίου 1903 εμφανίζεται για πρώτη φορά στο αμερικάνικο κοινό, στη σκηνή της Μετροπόλιταν Όπερα, τραγουδώντας “Rigoletto”, όπου συνέχισε να ανοίγει κάθε σεζόν της ίδιας όπερας, για τα επόμενα 17 χρόνια, ερμηνεύοντας συνολικά 36 ρόλους.

Η τελευταία του δημόσια εμφάνιση-η 607η με την Metropolitan-ήταν στο ρόλο του Eleazar στην όπερα “La Juive”, στις 24 Δεκεμβρίου 1920.

Στον Caruso αποδίδεται η διάδοση του γραμμόφωνου. Όταν το 1904 έκανε την πρώτη του ηχογράφηση προκάλεσε αίσθηση. Το κύρος του ονόματος του επέβαλε το νέο μέσο οικιακής ψυχαγωγίας διεθνώς. Από το 1904-21 είχε 45 επιτυχίες στις ΗΠΑ, που όλες ηχογραφήθηκαν για την Victor σε αγγλική, γαλλική, ισπανική και λατινική γλώσσα.

Στην καριέρα του ηχογράφησε τουλάχιστον 254 άριες και τραγούδια, ορισμένα περισσότερες από μια φορά και σε μια περίπτωση (“Celeste Aida”) έξι φορές.

Για τη ζωή του έγραψε η σύζυγος του Dorothy Caruso το βιβλίο “Caruso, his Life and Death” (1945). Το 1951 το Χολλυγουντ παρουσίασε την ταινία “Ο Μέγας Καρούζο” (“The Great Caruso”) με τον Mario Lanza στον επώνυμο ρόλο.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΤΥΧΙΩΝ

Οι επιτυχίες που είχε ο Enrico Caruso στις Η.Π.Α από το 1904-1921.



1.VESTI LA GIUBBA (“I Pagliacci”) 7 Μαΐου 1904
2. CELESTE AIDA (“Aida”) 4 Ιουνίου 1904
3. SERENATA (“Iris”) 17 Ιουνίου 1905
4. BRINDISI (“Cavalleria Rusticana”) 29 Ιουλίου 1905
5. SOLENNE IN QUEST’ ORA (“Forza del destino”) 30 Ιουνίου 1906
6. RACCONTO DI RODOLFO (“La Boheme”) 28 Ιουλίου 1906
7. IDEALE 13 Απριλίου 1907
8. O SOAVE FANCIULLA (“La Boheme”) 27 Ιουλίου 1907
9. VESTI LA GIUBBA (“I Pagliacci”) 10 Αυγούστου 1907
10. IN TERRA SOLO (“Don Sebastiano”) 11 Απριλίου 1908
11. OH QUANTI OCCHI FISI (“Madama Butterfly”) 18 Ιουλίου 1908
12. LA DONNA E’ MOBILE (“Rigoletto”) 25 Ιουλίου 1908
13. ADDIO, DOLCE SVEGLIARE ALLA MATINA (“La Boheme”)29 Αυγούστου 1908
14. AI NOSTRI MONTI (“Il Trovatore”) 29 Αυγούστου 1908
15. AIR DE LA FLEUR (“Carmen”) 12 Φεβρουαρίου 1910
16. MON COEUR EST PENETRE D’ EPUVANTE! (“Faust”) 23 Απριλίου 1910
17. MISERERE (“Il Trovatore”) 14 Μαίου 1910
18. AMORE O GRILLO (“Madama Butterfly”) 24 Σεπτεμβρίου 1910
19. FOR YOU ALONE 18 Μαρτίου 1911
20. ADDIO 1 Απριλίου 1911
21. AIDA A ME TOGLIESTI (“Aida”) 20 Μαίου 1911
22. CANTA PE’ME 18 Μαίου 1912
23. LOVE IS MINE 18 Μαίου 1912
24. CELESTE AIDA (“Aida”) 25 Μαίου 1912
25. CRUCIFIX, THE 25 Μαίου 1912
26. LOST CHORD, THE 20 Ιουλίου 1912
27. QUARTETTO NOCTURNO (“Martha”) 3 Αυγούστου 1912
28. DREAMS OF LONG AGO 17 Αυγούστου 1912
29. BECAUSE 22 Φεβρουαρίου 1913
30. DEH! NON PARLARE AL MISERO 5 Απριλίου 1913
31. AVE MARIA 9 Αυγούστου 1913
32. YOUR EYES HAVE TOLD ME WHAT I DID NOT KNOW
30 Αυγούστου 1913
33. ELEGIE 15 Νοεμβρίου 1913
34. AMOR MIO 16 Μαίου 1914
35. LA MIA CANZONE 18 Σεπτεμβρίου 1915
36. O SOLE MIO 17 Ιουνίου 1916
37. SANTA LUCIA 25 Νοεμβρίου 1916
38. CANTIQUE DE NOEL 23 Δεκεμβρίου 1916
39. CHANSON DE JUIN 5 Μαίου 1917
40. OVER THERE! 19 Οκτωβρίου 1918
41. GARIBALDI’ S HYMN 15 Φεβρουαρίου 1919
42. JE VIENS CELEBRER LA VICTOIRE 7 Ιουνίου 1919
43. LOVE ME OR NOT 17 Ιουλίου 1920
44. DREAM, A 26 Μαρτίου 1921
45. DREAMS OF LONG AGO 8 Οκτωβρίου 1921

Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2010

1. VESTI LA GIUBBA (“I Pagliacci”)

7 Μαΐου 1904


Το “Vesti la giubba” είναι η άρια του τενόρου Canio από την πρώτη πράξη της όπερας “Pagliacci” του Ruggiero Leoncavallo (1857-1919). Μολονότι η καρδιά του είναι ραγισμένη, αυτός πρέπει να συνεχίσει το καθήκον του και να παριστάνει τον παλιάτσο, τον κλόουν. Η δίπρακτη όπερα σε κείμενα του συνθέτη, παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά, στο Μιλάνο (Teatro dal Verme), στις 21 Μαίου 1892.

Ο Enrico Caruso ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που δίσκος του πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα και μετέτρεψε τον φωνογράφο από παιχνίδι σε κύριο μέσο ψυχαγωγίας στο σπίτι. Η πρώτη ηχογράφηση του “Vesti la giubba” έγινε από τον Caruso στο Grand Hotel του Μιλάνου στις 30 Νοεμβρίου 1902. Μια δεύτερη ηχογράφηση έγινε την 1 Φεβρουαρίου 1904 και μια τρίτη στις 17 Μαίου 1907-και οι δύο στις ΗΠΑ. Από τις τρεις ηχογραφήσεις η τρίτη είναι αυτή που ξεπέρασε το φράγμα του ενός εκατομμυρίου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Οι “Pagliacci” (“Παλιάτσοι”) έγιναν ταινία το 1936 (βρετανική παραγωγή) με τίτλο στις ΗΠΑ “A clown must laugh” και στην Ελλάδα “Γέλα παλιάτσο”. Πρωταγωνιστές ήταν οι Richard Tauber, Steffi Duna, Diana Napier, κα.
Ακόμα υπάρχει μια εκδοχή του 1943 με ελληνικούς τίτλους “Γέλα παλιάτσο” και “Οι παλιάτσοι”.

Επίσης οι “Pagliacci” ξαναγυρίστηκαν το 1948 (ιταλική παραγωγή). Πρωταγωνιστές ήταν οι: Tito Gobbi, Afro Poli (με την φωνή του Galliano Masini), Gina Lollobrigida (με την φωνή της Onella Fineschi), Filippo Morucci (με τη φωνή του Gino Sinimberghi). Στην Ελλάδα η ταινία τιτλοφορήθηκε “Οι παλιάτσοι”. Και πιο πρόσφατα η όπερα επέστρεψε σε σκηνοθεσία Franco Zeffirelli με πρωταγωνιστές τους Placido Domingo-Teresa Stratas.

2. CELESTE AIDA (“Aida”)

4 Ιουνίου 1904


Η άρια του τενόρου Radames που υμνεί την θεία ομορφιά της Aida στην πρώτη πράξη της όπερας του Giuseppe Verdi (1813-1901)“Aida”.
Τα κείμενα της όπερας είναι του Antonio Ghislanzoni (1824-93)από την γαλλική πρόζα της Camille du Locle (1868), σε πλοκή του August Mariette Bey. Η πρεμιέρα δόθηκε στο Κάιρο στις 24 Δεκεμβρίου 1871.

Ο Caruso ηχογράφησε έξι φορές την άρια, στις 11 Απριλίου 1902, 30 Νοεμβρίου 1902, 1 Φεβρουαρίου 1904, 13 Μαρτίου 1906, 29 Μαρτίου 1908 και 27 Δεκεμβρίου 1911. Η τρίτη και η τελευταία είχαν μεγάλη εμπορική απήχηση το 1904 και το 1912 αντίστοιχα.

Η “Aida” έγινε ταινία, για πρώτη φορά, το 1911 (ΗΠΑ) σε σκηνοθεσία Oscar Apfel-J. Searle Dawley και μετά το 1953 (ιταλική παραγωγή) σε σκηνοθεσία Clemente Fracassi με πρωταγωνιστές τους Sophia Loren (ντουμπλαρισμένη φωνητικά από την Renata Tebaldi), Lois Maxwell, Luciano della Marra, Alba Arnova, Leonide Massine, κα. Ο ελληνικός τίτλος ήταν “Αϊντα, η σκλάβα του Νείλου”. Τέλος, το 1987 γυρίστηκε από τον Claes Fellbom (Σουηδία) με πρωταγωνιστές τους Francoise Drapier, Niklas Ek, Margareta Ridderstedt, Ingrid Tobiasson.

3.SERENATA (“Iris”)

17 Ιουνίου 1905


Ο κανονικός τίτλος της άριας είναι “Apri la tua finestra”.
Προέρχεται από την πρώτη πράξη της τρίπρακτης όπερας του Pietro Mascagni (1863-1945) “Iris” σε λιμπρέτο του Luigi Illica (1857-1919), που η πρεμιέρα της δόθηκε στην Ρώμη (Teatro Costanzi) στις 22 Νοεμβρίου 1898. Η όπερα διαδραματίζεται στην Ιαπωνία του 19ου αιώνα και αναφέρεται στην απελπισμένη προσπάθεια του Osaka (τενόρου) να κερδίσει την αγάπη της νεαρής Iris (υψίφωνου).
Ο Caruso την ηχογράφησε στις 11 Απριλίου 1902.